Öncelikle virüs nedir nasıl türleri vardır?

Bilgisayar virüsleri, çalıştığında bilgisayarınıza değişik şekillerde zarar verebilen bilgisayar programlarıdır. Eğer bu programlar ya da virüs kodları, herhangi bir şekilde çalıştırılırsa, programlanma şekline göre bilgisayarınıza zarar vermeye başlar. Ayrıca, tüm virüs kodları (bilinen adıyla virüsler), bir sistemde aktif hale geçirildikten sonra, çoğalma özelliğine sahiptir.

Bilgisayar virüslerinin popüler bulaşma yollarından birisi, virüs kapmış bilgisayar programlarıdır. Bu durumda, virüs kodu bir bilgisayar progr****** virüsü yazan (ya da yayan) kişi tarafından eklenir. Böylece, virüslü bu programları çalıştıran kullanıcıların bilgisayarları "potansiyel olarak" virüs kapabilirler.

Özellikle internet üzerinde dosya arşivlerinin ne kadar sık kullanıldığını düşünürsek, tehlikenin boyutlerını daha da iyi anlayabiliriz. Virüslenmiş program çalıştırıldığında, bilgisayar virüs kodu da, genellikle, bilgisayarınızın hafızasına yerleşir ve potansiyel olarak zararlarına başlar.

Bazı virüsler, sabit diskinizin ya da disketlerinizin "boot sector" denilen ve bilgisayar her açıldığında ilk bakılan yer olan kısmına yerleşir. Bu durumda, bilgisayarınız her açıldığında "virüslenmiş" olarak açılır. Benzer şekilde, kendini önemli sistem dosyalara (MSDOS ve Windows için COMMAND.COM gibi) kopyalayan virüsler de vardır. Genellikle her virüsün Cansu, Stoned, Michaelangelo, Brain, Einstein gibi bir adı vardır.

Virüs Çeşitleri

Dosyalara bulaşan virüsler, genellikle, kullanıcının çalıştırdığı programlara bulaşır. Bazen, başka tür sistem dosyalarına da (.OVL, .DLL, .SYS gibi) bulaşabilirler.

Programların virüslenmesi iki yolla olur; ya virüs kodu bilgisayarın hafızasına yerleşmiştir ve her program çalıştırılışında o programa bulaşır, ya da hafızaya yerleşmeden sadece "virüslü program her çalıştırılışında" etkisini gösterebilir. Ancak, virüslerin çoğu, kendini bilgisayarın hafızasına yükler.

Diğer bir grup ise bilgisayarın ilk açıldığında kontrol ettiği özel sistem alanlarına (boot sector) ve özel sistem dosyalarına (command.com gibi) yerleşirler. Bazı virüsler, her iki şekilde de zarar verebilir.

Bazı virüsler, virüs arama programları tarafından saptanmamak için bazı gizlenme teknikleri kullanırlar (stealth virüsleri). Bazı tür virüsler ise, çalıştırıldığında kendine benzer başka virüsler üretir (polymorphic virüsler).

Virüslerin Zararları

Bilgisayar virüsleri, Ekranınıza can sıkıcı mesajlar çıkararak çalışmanızı bölebilir/engelleyebilir. Bilgisayarınızın hafızasını ve/veya disk alanını kullanarak bu kaynaklara verimli olarak erişiminizi engelleyebilir. Kullandığınız dosyaların içeriklerini bozabilir/silebilir. Kullandığınız bilgisayar programlarını bozabilir, çalışmalarını yavaşlatabilir. Sabit diskinizin tamamını ya da önemli dosyaların olduğu kısımlarını silebilir.

Virüsler, yalnızca PC’lere bulaşmaz; ancak en çok Dos ve Windows işletim sistemi ile çalışan PC’lere bulaştırlar. Macintosh virüsleri de bir hayli yaygındır. Unix işletim sistemi ile çalışan bilgisayarlarda, virüs bulaşma vakaları oldukça azdır.

Yayılma Yolları

Eskiden en popüler virüs bulaşma yolu, bir bilgisayardan diğerine "disket" ile dosya aktarımı idi. Günümüzde ise, bilgisayar ağlarının oldukça yoğun kullanılması, herkese açık (anonim) dosya arşivleri ve internet üzerindeki popüler etkileşimli ortamlar (IRC, ICQ, Web gibi) virüslü programların yayılması için oldukça uygun ortamlardır. Ayrıca, e-mail yoluyla gelen programların kontrolsüz çalıştırılması da bir başka potansiyel tehlike olarak karşımızdadır.

Truva Atı (Trojan Horse)

Truva atı da aslında virüs ile eşdeğer. Tek farkı, ilk anda aldığınız programın yararlı birşeyler yaptığını sanıyorsunuz ancak zararlı olduğunu daha sonra anlıyorsunuz. Sözgelimi, sadece bir virüs bulaştırmak için yazılmış oyun programları vardır.

Düzyazı Dosyaları Güvende

Bazı virüsler, doğrudan data dosyalarını bozabilirler. Birçok virüs, .DAT, .OVR, .DOC gibi çalıştırılabilir olmayan dosyaları hedef alıp bozabilmektedir. Ancak bilgisayar virüsleri de bir çeşit bilgisayar program olduğundan, virüsün yayılabilmesi için mutlaka virüs kodunun çalışması lazım. Bu yüzden, sözgelimi bir düzyazı içeren dosyanın (text) virüs taşıma ihtimali yok.

Makro Virüsü

Bazı programların, uygulama ile birlikte kullanılan "kendi yardımcı programlama dilleri" vardır. Sözgelimi, popüler bir kelime işlemci olan "MS Word", "Macro" adı verilen yardımcı paketlerle yazı yazma sırasında bazı işleri otomatik ve daha kolay yapmanızı sağlayabilir.

Programların bu özelliğini kullanarak yazılan virüslere, "macro virüsleri" adı verilir. Bu virüsler, sadece hangi macro dili ile yazılmışlarsa o dosyaları bozabilirler. Bunun en popüler ve tehlikeli örneği "Microsoft Word" ve "Excel" macro virüsleri. Bunlar, ilgili uygulamanın macro dili ile yazılmış bir şekilde, bir word ya da excel kullanarak hazırladığınız dökümana yerleşir ve bu dökümana her girişinizde aktif hale geçer.

Macro virüsleri, ilgili programların kullandığı bazı tanımlama dosyalarına da bulaşmaya (normal.dot gibi) çalışır. Böylece o programla oluşturulan her döküman virüslenmiş olur.

Virüslerin Tespiti

Eğer bilgisayarınıza virüs bulaşmışsa, bu durumda bilgisayarınızda olağan dışı bazı durumlar gözlemleyebilirsiniz. Bazı virüsler, isimleri ile ilgili bir mesajı ekranınıza getirebilir. Bazıları, makinanızın çalışmasını yavaşlatabilir ya da kullanılabilir hafızanızı azaltır. Bu son iki sebep, sırf virüs yüzünden olmasa da gene de şüphelenmekte fayda var.

Bilgisayarınızın virüs kapıp kapmadığını saptayan "anti-virüs" programları da var. Bu programlar, bilgisayarınızın virüs kapabilecek her tarafını (hafıza, boot sector, çalıştırılabilir programlar, dökümanlar) tararlar. Bu programlar, kendi veritabanlarındaki virüslerin imzalarını (virüsün çalışmasını sağlayan bilgisayar programı parçası) bilgisayarınızda ararlar. Programlarınızı, virüs olabilecek zararlı kodlara karşı analiz edebilirler.

Günümüzdeki popüler anti-virüs programlarının veri tabanlarında onbinlerce virüs imzası ve bunların varyantları vardır. Bu veri tabanları, yeni çıkan virüsleri de ekleyerek sık aralıklarla güncellenir.

Bütün virüs programları 3 temel işleve sahiptir; virüs arama-bulma, temizleme ve bilgisayarınızı virüslerden korumak için bir koruyucu kalkan oluşturma (virus shielder).

Virüs kalkanları, bilgisayarınız her açıldığında kendiliğinden devreye giren ve her yeni program çalıştırdığınızda, bilgisayarınıza kopyaladığınızda bunları kontrol eden ve tanımlayabildiği virüs bulursa sizi uyaran ve virüs temizleme modülünü harekete geçirebilen araçlardır.

E-Postalar

Sadece düz yazı içeren bir e-postayı okumakla sisteminize virüs bulaşmaz. Eğer aldığınız e-posta ile birlikte bir "attachment" (eklenmiş dosya) varsa (eklenmiş dosya, herhangi bir çalıştırılabilir (executible) dosya olabilir), mailinizi okuyup gelen dosyayı diskinize saklamakla "o dosya virüslü dahi olsa" yine virüs bulaşmaz. Tabii, eklenmiş dosyayı çalıştırırsanız ve o dosya da virüslü ise, sisteminize virüs bulaşabilir.

Web Siteleri

Web sayfalarını oluşturmada kullanılan HTML, sabit diske yazma/silme gibi işlemlerin yapılmasına izin vermez. Bunun yanında, web sayfalarında çok kullanılan Java ve JavaScript ile yazılmış web uygulamaları da diskinize kesinlikle hiçbirşey yazmaz, hiçbirşeyi silmez. Ancak, rastladığınız programları alıp, kontrolsüz çalıştırırsanız o zaman durum değişir.